ความรู้เรื่องฤกษ์

เรื่อง : อาจารย์กิตติ

ฤกษ์แต่งงาน เป็นอีกเรื่องที่เกิดเป็นคำถามสำหรับเจ้าบ่างเจ้าสาวและญาติๆกันมาก ว่าต้องเป็นฤกษ์แบบไหน ต้องดูที่ไหน ถ้าเป็นแบบนั้นแบบนี้แล้วจะดีมั๊ย ทำไมคนให้ฤกษ์ถึงให้วันและเวลามาไม่เหมือนกัน แล้วก็ยังมีข้อสงสัยอีกมากมายเลยค่ะ วันนี้ก็เลยเก็บเอาข้อมูลเกี่ยวกับฤกษ์ยามของไทยมาให้อ่านกัน  บทความนี้อาจจะยาวไปหน่อย แต่จะช่วยให้เข้าใจเรื่องของฤกษ์ได้ดีขึ้น

ฤกษ์ หมายถึง คราวหรือเวลา ความปลอดภัยหรือความสำเร็จสมประสงค์ อำนวยความเป็นศิริมงคลแก่ผู้ประกอบการนั้น ๆ
ฤกษ์ แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ ฤกษ์บนและฤกษ์ล่าง

ฤกษ์บน เป็นชัยมงคลเบื้องสูง โดยถือตำแหน่งของพระจันทร์และดาวพระเคราะห์ต่าง ๆ เป็นหลัก คือ กำหนดโดยจันทร์  พระจันทร์ต้องดีไม่เป็นอริ มรณะ และวินาศแก่ผู้ประกอบการ พระจันทร์โคจรให้คุณเช่นจันทร์ครุสุริยา ทางโหราศาสตร์ได้กำหนดฤกษ์ไว้ 9 ฤกษ์ ได้แก่

ทลิทโทฤกษ์                        มหัทธโณฤกษ์

โจโรฤกษ์                            ภูมิปาโลฤกษ์

เทศาตรีฤกษ์                        เทวีฤกษ์

เพชฌฆาตฤกษ์                    ราชาฤกษ์

สมโณฤกษ์

ฤกษ์บนที่นิยมและเหมาะสำหรับการประกอบการพิธีแต่งงาน คือ

มหัทธโนฤกษ์ แปลว่า คนมั่งมี ผู้รุ่งเรือง เศรษฐี  เป็นฤกษ์ที่เหมาะกับการมงคลต่างๆ เช่น ขึ้นบ้านใหม่ แต่งงาน เปิดห้างร้าน ธุรกิจการเงิน และสารพัดงานมงคล

ภูมิปาโลฤกษ์ แปลว่าผู้รักษาแผ่นดิน เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับการมงคลต่างๆ งานที่ต้องการความมั่นคงถาวร เช่น งานแต่งงาน ขึ้นบ้านใหม่ ก่อสร้างปลูกเรือน  และสารพัดงานมงคลทั้งปวง

เทวีฤกษ์ แปลว่า นางพญา ความงามหรูหรา ความมีเสน่ห์ โชคลาภ และความสมปรารถนา เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับการเข้าหาผู้หลักผู้ใหญ่  การหมั้นหมายและสมรส การส่งตัวเจ้าสาว และการเข้าห้องหอ ขึ้นบ้านใหม่ ขอความรัก งานมีเกียรติ และสารพัดงานมงคลทั้งปวง 

ฤกษ์ล่าง ซึ่งเหมาะเป็นชัยมงคลทางเบื้องใต้ฟ้า หรือเบื้องต่ำบนพื้นดิน โดยมนุษย์เป็นผู้กำหนดขึ้น โดยให้วันทั้ง 7 ประกอบด้วยดิถี ขึ้น แรม และเดือน ปี เป็นหลักในการคำนวณนับ เช่น วันธงชัย วันอธิบดี วันอุบาทว์ และวันโลกาวินาศ และมีดิถี คือ ขึ้น แรม ดิถีธงชัย ดิถีพิฆาต อีกทั้งวันจม วันฟู วันลอย กทิงวัน อัคนิโรธ ทักทิน ยมขันธ์ จัดเป็นฤกษ์ย่อยต่าง ๆ รวมเรียกว่า "ฤกษ์ล่าง" หรือ (ภูมิดล)

การดูว่าวันนั้นๆเหมาะแก่การประกอบพิธีการมงคลต่างๆ รวมถึงเหมาะแก่การประกอบพิธีแต่งงานหรือไม่นั้น สามารถดูได้จาก ฤกษ์บนและฤกษ์ล่าง หรือจะดูประกอบกัน ถ้าเป็นฤกษ์ที่ดีทั้ง 2 ส่วนก็จะถือว่าเป็นวันดีมาก เช่น เป็นทั้งวันธงชัยและมหัทธโนฤกษ์ ในวันเดียวกันก็จะยิ่งเสริมให้กระทำการมงคลต่างๆนั้นเป็นศิริมงคลแก่ผู้ประกอบพิธีขึ้นไป  ส่วนการที่ระบุละเอียดถึงช่วงเวลาในการประกอบกิจกรรมต่างๆภายในวันนั้นๆก็จะเป็นการดูฤกษ์ละเอียดเป็นคาบช่วงเวลา ว่าช่วงเวลานั้นๆเป็นฤกษ์อะไร เพื่อจะเสริมความเป็นศิริมงคลให้ยิ่งๆขึ้นไป  ดังนั้นจะเห็นว่า ในรอบ 1 ปี เจ้าบ่าวเจ้าสาวส่วนใหญ่จะได้วันฤกษ์แต่งงาน ฤกษ์ดีในวันเดียวกัน  ซึ่งนับว่าเป็นวันที่ไม่ว่าจะประกอบกิจงานมงคลใดๆก็จะดีไปหมด   บางคนก็จะได้มาเป็นวันที่และเดือน โดยไม่ต้องระบุช่วงเวลา ถือเอาเป็นเวลาหรือฤกษ์ที่สะดวก เพราะวันนั้นเป็นวันดีทั้งวัน


แต่สุดท้ายแล้ว เรื่องของฤกษ์ก็ยังขึ้นอยู่กับความเชื่อมั่นในเรื่องของดวงชะตา ความเชื่อและศรัทธาในตัวของผู้ที่ให้ฤกษ์นั้นๆมา และความเคร่งครัดของผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่าย   ส่วนใหญ่ในปัจจุบันคู่แต่งงานหลายๆคู่จะหันมาใช้ฤกษ์สะดวกกันมากขึ้น ความเคร่งครัดในเรื่องโชคลางก็ค่อยๆลดน้อยลง   จากความคิดว่า “การแต่งงานเป็นเรื่องที่เป็นมงคลอยู่แล้ว ประกอบกับถ้าเป็นช่วงเวลาที่พร้อมและสะดวกด้วยกันทั้งสองฝ่ายแล้ว พิธีงานแต่งงานนั้นๆก็จะราบรื่น มีแต่ความสุขสดชื่น ไม่ต้องกังวลใจ   ซึ่งก็จะทำให้ทั้งคู่บ่าวสาวได้ระลึกถึงช่วงวันเวลาดีๆวันนี้ แม้วันเวลาผ่านไปนานเท่าไรก็ตาม......”

ความหมายและการนำฤกษ์ทั้ง 9 ไปใช้

1. ทลิทโทฤกษ์

ทลิทโทฤกษ์ แปลว่า ผู้มักน้อย ผู้เข็ญใจ ผู้ขอ ผู้ต้องเหน็ดเหนื่อย ผู้อดทน ผู้ที่ต้องรับผิดชอบสูง
ฤกษ์นี้เป็นฤกษ์ของ "ชูชก" มีพระอาทิตย์เป็นผู้รักษาฤกษ์ บาทฤกษ์ทั้ง 4 อยู่ในราศีเดียวกันเป็น "บูรณะฤกษ์" คือฤกษ์ที่เต็มโดยสมบูรณ์ คือฤกษ์ที่ไม่ขาดแยกแตกบาทฤกษ์ไปอยู่คนละราศี และเรียกว่า จัตตุรฤกษ์ หรือ ขันธฤกษ์


เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับ การขอสิ่งต่างๆ เพราะถือว่าเป็นฤกษ์ของชูชก จะทำการขอสิ่งใดก็ง่าย เช่น  การขอหมั้น ขอแต่งงาน ทวงหนี้ กู้ยืม ร้องทุกข์ การทำการใดๆ เพื่อให้ผู้อื่นสงสารกรุณา เปิดร้านขายของชำ ของเก่าชำรุด สมัครงาน ทำการใดๆ ที่ริเริ่มใหม่

กลับสู่ด้านบน

2. มหัทธโนฤกษ์

มหัทธโนฤกษ์ แปลว่า คนมั่งมี ผู้รุ่งเรือง เศรษฐี มีพระจันทร์เป็นผู้รักษาฤกษ์ บาทฤกษ์ทั้ง 4 อยู่ในราศีเดียวกันเป็น "บูรณะฤกษ์"


เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับ การมงคลต่างๆ เช่น ขึ้นบ้านใหม่ แต่งงาน ปลูกสร้างอาคาร ธุรกิจการเงิน การค้าอุตสาหกรรม เปิดห้างร้าน ลาสิกขาบท สะเดาะเคราะห์ และ สารพัดงานมงคล

กลับสู่ด้านบน

3. โจโรฤกษ์

โจโรฤกษ์ แปลว่า โจร ผู้ปล้น ผู้ลักขโมย นักเลง ผู้ใช้กำลัง ผู้ทำลายล้าง ผู้กล้าหาญมีอำนาจ ผู้ว่องไว มีพระอังคารเป็นผู้รักษาฤกษ์ ฤกษ์บาททั้ง 4 ไม่รวมอยู่ในราศีเดียวกัน คาบเกี่ยวอยู่ 2 ราศีเป็น "ฉินทฤกษ์"  คือ ฤกษ์ขาดแตก โดยเฉพาะบาทแรกของต้นราศีนั้น เป็นฤกษ์บาทที่ร้ายแรงมากกว่าบาทอื่น เป็นนวางค์ที่ร้ายแรงมาก ไม่ควรให้ฤกษ์มงคล


เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับ คนโบราณใช้ในการปล้นค่าย จู่โจมโดยฉับพลัน ข่มขวัญ บีบบังคับ ทำการปราบปราม การแข่งขันช่วงชิง การแย่งอำนาจและผลประโยชน์ งานเสี่ยงๆ ในระยะสั้นๆ การปฏิวัติ งานของบุคคลในเครื่องแบบแบใช้กำลัง

กลับสู่ด้านบน

4. ภูมิปาโลฤกษ์

ภูมิปาโลฤกษ์ แปลว่า ผู้รักษาแผ่นดิน มีพระพุธเป็นผู้รักษาฤกษ์ บาทฤกษ์ทั้ง 4 อยู่ในราศีเดียวกันเป็น บูรณะฤกษ์


เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับ การมงคลต่างๆ งานที่ต้องการความมั่นคงถาวร งานเกี่ยวกับที่ดิน การเกษตร การเช่าซื้อ ก่อสร้าง ปลูกเรือน ยกศาลพระภูมิ แต่งงาน ขึ้นบ้านใหม่ ลาสิกขาบท เปิดอาคารห้างร้าน และ สารพัดงานมงคลทั้งปวง

กลับสู่ด้านบน

5. เทศาตรีฤกษ์

เทศาตรีฤกษ์ แปลว่า ข้ามท้องถิ่น หญิงแพศยา ผู้ท่องเที่ยว บางคราเรียกว่า "เวสิโยฤกษ์"  หมายถึงฤกษ์พ่อค้า-แม่ค้า มีพระเสาร์เป็นผู้รักษาฤกษ์ บาทฤกษ์ทั้ง 4 อยู่ปลายราศีหนึ่ง และ ต้นราศีหนึ่ง แห่งละ 2 บาทฤกษ์ คือคาบเกี่ยวอยู่ราศีละครึ่ง คือในราศี พฤษภกับเมถุน , กันย์กับตุลย์ และ มังกรกับกุมภ์ เป็นฤกษ์อกแตก หรือ พินทุฤกษ์ หรือ ตินฤกษ์


เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับ งานการติดต่อการค้าระหว่างถิ่น เกี่ยวกับความสนุกสนานชักชวนคนเข้าออกมาก เปิดโรงมหรสพ สถานเริงรมย์ ซ่องโสเภณี โรงแรม โรงหนัง ตลาดและศูนย์การค้า การประกอบอาชีพนอกสถานที่ อาชีพเร่ร่อน อาชีพที่ต้องย้ายที่อยู่เสมอ

กลับสู่ด้านบน

6. เทวีฤกษ์

เทวีฤกษ์ แปลว่า นางพญา ความงามหรูหรา ความมีเสน่ห์ โชคลาภ และ การสมความปรารถนา มีพระพฤหัสฯ เป็นผู้รักษาฤกษ์ บาทฤกษ์ทั้ง 4 อยู่ในราศีเดียวกันเป็น บูรณะฤกษ์ เป็นฤกษ์ที่มุ่งให้เกิดโชคลาภ


เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับ การเข้าหาผู้หลักผู้ใหญ่ การหมั้นหมายและสมรส การส่งตัวเจ้าสาวและเข้าห้องหอ การทำกิจการที่ต้องการชื่อเสียงและมีเสน่ห์ งานมีเกียรติ งานเชิงศิลปะตกแต่งชั้นสูง เปิดร้านค้าอัญมณีเครื่องประดับ ร้านเสริมสวย ตัดเย็บเสื้อผ้า การประชาสัมพันธ์ ลาสิกขาบท ขึ้นบ้านใหม่ ขอความรัก งานเพื่อความสงบเรียบร้อย และ สารพัดงานมงคลทั้งปวง

กลับสู่ด้านบน

7. เพชฌฆาตฤกษ์

เพชฌฆาตฤกษ์ แปลว่า ผู้ทำหน้าที่ฆ่า มีพระราหูเป็นผู้รักษาฤกษ์ ฤกษ์บาททั้ง 4 แตกขาดกัน และ ตรงข้ามกับ โจโรฤกษ์ เรียกว่า "ตรินิเอก"  คืออยู่ปลายราศี 3 ฤกษ์บาท และ ต้นราศี 1 ฤกษ์บาท ไม่ควรให้ฤกษ์ในการมงคลเลย เป็น ฉันทฤกษ์ (ฤกษ์แตกขาด)


เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับ การฟันผ่าอันตรายและอุปสรรค ต่อสู้เสี่ยงภัยต่างๆ อาสางานใหญ่ ทำกิจปราบปรามศัตรู ตัดสินคดีความ งานที่ใช้การตัดสินใจอย่างเด็ดขาด  ประกอบพิธีไสยศาสตร์ ปลุกเสกเครื่องรางของขลัง ลงเลขยันต์ สร้างวัตถุมงคลแบบคงกระพันชาตรี สร้างสิ่งสาธารณะกุศลสงเคราะห์ เปิดโรงพยาบาล การรักษาโรคเรื้อรังที่หายยากๆ การยาตราทัพ เจิมอาวุธยุทธภัณฑ์ สร้างโบสถ์วิหารการเปรียญ คล้ายกับโจโรฤกษ์ แต่ฤกษ์นี้จะแรงกว่า

กลับสู่ด้านบน

8. ราชาฤกษ์

ราชาฤกษ์ แปลว่าผู้ยิ่งใหญ่ ผู้มีอำนาจวาสนา พระเจ้าแผ่นดิน มีพระศุกร์เป็นผู้รักษาฤกษ์ บาทฤกษ์ทั้ง 4 อยู่ในราศีเดียวกัน เรียกว่า บูรณะฤกษ์ เป็นฤกษ์เฉพาะกิจการของผู้หลักผู้ใหญ่ ผู้นำกิจการขึ้นไปจนถึงพระราชา


เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับ งานราชพิธี งานราชการงานเมือง สร้างที่ประทับ งานที่ต้องการชักจูงให้ผู้อื่นดำเนินตาม การเข้ารับตำแหน่งงาน การแสวงหาชื่อเสียงเกียรติยศ การเข้าหาผู้หลักผู้ใหญ่ งานมงคลสมรสที่หรูหรามีเกียรติ ลาสิกขาบท การขึ้นบ้านใหม่(สามัญชนควรเว้น ถ้าหาฤกษ์ไม่ได้ก็พออนุโลมใช้ได้ เพื่อดวงชะตาและความเหมาะสม) และ งานมงคลทั้งปวง

กลับสู่ด้านบน

9. สมโณฤกษ์

 มโณฤกษ์ แปลว่า (สงบเรียบร้อย นักบวช นักสอนศาสนา มีพระเกตุเป็นผู้รักษาฤกษ์ ฤกษ์บาททั้ง 4 อยู่ปลายราศีเดียวกัน แต่บาทฤกษ์สุดท้ายนี้เป็นนวางค์ขาดสุดราศีพอดี เรียกว่า "จัตตุรฤกษ์ หรือ ขันธฤกษ์"  จึงเป็นจุดที่มีผลเสียให้เกิดอันตรายต่างๆ ในการแข่งขัน ใช้ได้เฉพาะกิจเกี่ยวกับความสงบความสุจริต


เป็นฤกษ์ที่เหมาะสำหรับ ทำพิธีกรรมทางศาสนา และ ทางนักบวช เช่น การทำขวัญนาค การอุปสมบท หล่อพระและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เข้ารับการศึกษา และ การกระทำทุกอย่างเพื่อความสงบร่มเย็นเป็นสุข สงเคราะห์ในฤกษ์นี้ได้ เช่น ทำบุญขึ้นบ้านใหม่ ทำบุญต่ออายุ

กลับสู่ด้านบน